Mandala a dobrostan

„Rysunek to nie tylko notatka, instrukcja, rysunek to szeroko rozumiany ślad, pozostawiony przez człowieka myślącego, czującego, widzącego cel tego, co robi, jest więc to ślad, jaki pozostawia po sobie psychika”.  

Jung

Mandala to rysunek na planie koła, technika plastyczna stosowana w pracy zarówno z dziećmi, jak i dorosłymi. Mandala wywodzi się z tradycji hinduskiej, a jej nazwa oznacza “koło życia, cały świat, święty krąg”. Koło uważane jest za symbol harmonii i doskonałości.

Mandala (w sanskrycie oznacza ‘koło’, ‘pierścień’, ‘krąg’, ‘cyrkiel’) występuje w sztuce buddyzmu tantrycznego – jest rodzajem motywu artystycznego, będącego harmonijnym połączeniem koła oraz kwadratu. Tworzenie, a następnie niszczenie motywu uważane jest za formę medytacji (jako droga transformacji). Mandala ilustruje wszechświat; koło to symbol nieba, nieskończoności, zewnętrzności, harmonii i doskonałości, natomiast kwadrat symbolizuje człowieka, ziemię, wewnętrzność. Mandala uważana jest za lustro ludzkiej psychiki, ciała oraz życia.

Symbol mandali obecny jest niemal we wszystkich kulturach na świecie. Chętnie posługują się nią mnisi buddyjscy, dla których wykonywanie i oglądanie mandali jest formą medytacji.

W kulturze zachodu mandala została spopularyzowana za sprawą słynnego szwajcarskiego psychoanalityka i psychiatry Karola Gustawa Junga. Dostrzegł on terapeutyczne działanie mandali, która wykonywana spontanicznie odzwierciedla stan psychiczny autora. Tworzenie mandali pomaga w odzyskaniu równowagi i harmonii wewnętrznej.

Korzyści z tworzenia mandali:

•       rozwija wyobraźnię (kreatywna edukacja),
•       pomaga w skupieniu uwagi i koncentracji,
•       pozwala wyrazić uczucia, lęki i myśli,
•       rozwija koordynację wzrokowo-ruchową,
•       pomaga się wyciszyć i zrelaksować.

Mandala zdrowia traktuje człowieka holistycznie, co oznacza, że stan organizmu i związane ze zdrowiem zachowania powinny być analizowane całościowo.  W centrum mandali zdrowia znajduje się człowiek i jego rodzina.

Istnieją różne rodzaje mandali, np. oczyszczające, ochronne, wzmacniające. Uważa się, że mandala może uleczyć duszę człowieka. Szczególnym jej rodzajem jest mandala zdrowia.

Co to jest mandala zdrowia?


W oparciu o buddyjską mandalę powstała tzw. mandala zdrowia, będąca nowoczesnym modelem ekosystemu człowieka. Po raz pierwszy opracowano ją w latach 80. w Departamencie Zdrowia Publicznego w Toronto, wykorzystując holistyczny (całościowy) model zdrowia praktykowany w kulturze Dalekiego Wschodu.

Mandala zdrowia (nazywana również społeczno-ekologicznym modelem zdrowia) kładzie nacisk na związek człowieka ze środowiskiem – uważa się, że zgodna relacja między człowiekiem a środowiskiem, a także pomiędzy innymi ludźmi stanowi istotę dobrego stanu zdrowia i samopoczucia, czyli podstawę dobrostanu. 


Mandala zdrowia składa się z kręgów, których centrum stanowi człowiek rozumiany jako jedność wymiarów: fizycznego, duchowego, intelektualnego (ciało – duch – umysł). 

Człowiek ulega wpływom różnych systemów. W mandali zdrowia za najważniejszą grupę uważa się rodzinę, która kształtuje system wartości; ów system obejmuje również zachowania i nawyki dotyczące zdrowia


Mandala zdrowia – znaczenie


Zgodnie z mandalą zdrowia istnieją 4 grupy czynników (zobrazowane jako kręgi), które warunkują zdrowie człowieka oraz jego rodziny. Są to:

-czynniki biologiczne – obejmują m.in. geny, właściwości układu odpornościowego, cechy biologiczne oraz fizjologiczne,

-zachowania indywidualne – związane z wolnym wyborem, np. stosowana dieta, podejmowane działania profilaktyczne, skłonność do używek,

-środowisko fizyczne – obejmuje warunki mieszkaniowe, status pracy, otoczenie,

-środowisko psycho-socjo-ekonomiczne – obejmuje status społeczny i ekonomiczny (materialny), a także czynniki psychologiczne, takie jak wsparcie społeczne, podatność na presję otoczenia czy reklamę.


Przedstawione czynniki według mandali zdrowia są ze sobą powiązane różnymi elementami, do których należą: styl życia, praca (bądź jej brak), system opieki zdrowotnej, a także środowisko przekształcone przez człowieka (uprzemysłowienie, zanieczyszczenie i degradacja środowiska).


Zewnętrzne (najszersze) kręgi mandali zdrowia obejmują:

-kulturę – wartości, postawy, przekonania,

-biosferę – w jej skład wchodzą wszystkie żywe organizmy; stanowi podstawę zdrowia.

Mandala zdrowia – człowiek jako całość


Ponieważ mandala zdrowia traktuje człowieka całościowo, uważa się, że pewne zachowania indywidualne, na które człowiek decyduje się w danym momencie (np. palenie papierosów), stanowią element zespołu zachowań i nie można ich rozpatrywać w oderwaniu od pozostałych elementów. Innymi słowy – trzeba najpierw poznać wzór życia codziennego danego człowieka, żeby spróbować zrozumieć, dlaczego pojawiły się u niego określone zachowania (szczególnie szkodzące zdrowiu). 


Mandale zdrowia w przejrzysty sposób pokazują, jak wiele czynników wpływa na człowieka i jego stan zdrowia. Istotna jest w nich także interaktywność, co oznacza, że na człowieka i jego zachowania wpływ mają różne czynniki (zobrazowane jako okręgi), a które to wzajemnie się przenikają i wchodzą ze sobą w interakcje.

Malowanie mandali jako akt twórczy
Ekspresja twórcza, sam jej proces, ma duży wymiar terapeutyczny. Koło jest podstawą wszelkich rytuałów: tańce w kręgu, święte kręgi, które zakreślają szamani, pracując z energią innych ludzi.

Koło jest głęboko wpisane w naszą podświadomość. Jego skojarzenie i energia oddziałuje  mimowolnie. Rysowanie mandali działa jak oczyszczenie. Rysunek tworzony w mandali jest obrazem naszej podświadomości.
Nasz mózg w taki sposób reaguje na kształt koła, że skanuje, systematyzuje swoje dane i przekłada je na obraz, wzór koła.

Tak jak ta synchronizacja mózgu z kołem wychodzi na zewnątrz, tak może i wnikać do wnętrza.

Rysując zatem świadomie piękne obrazy w kole, tworząc pełne radości, harmonii mandale, wprowadzamy je do swojej podświadomości.

Uważajmy na to, co wybieramy: w ostatnim czasie zalewa nas cała fala kolorowanek w kształcie mandali z przeróżnymi wzorami i symbolami. Nie każdy symbol powszechnie używany, od wieków nam  znany, służy naszemu zdrowiu, bądź niesie przekaz, który może niekoniecznie chcemy zakotwiczać w naszej podświadomości.

Najlepiej zatem wybierać mandale o rysunkach uniwersalnych, zwierzęta, drzewa, one też mają moc i przesłanie, jest ona jednak zawsze nam przychylna i nieingerująca, nienatarczywa, niedominująca.

Najlepiej jednak.....narysować koło i samemu wymyślić wypełnienie, dać swojej ręce po prostu popłynąć z intencją narysowania spokoju, harmonii, czy radości, narysowania tego, co chcemy zasiać w swej podświadomości lub co chcemy z niej uwolnić.

Nasza wyobraźnia nie zna granic i uwielbia swobodny wyraz, dajmy jej zaszaleć. W tworzeniu swojej mandali istotne są także kolory, jakimi malujemy. Barwy ukazują nam nasz stan emocjonalny.

Podświadomie wykorzystujemy te kolory, które mają spójne z naszymi wibracje. Kolory są swoistego rodzaju symbolem znaczeń porządkujących nam świat.

Kolory pomagają nam wyrazić swój wewnętrzny stosunek do otaczającej nas rzeczywistości.

Dlaczego warto poświęcić swój czas na malowanie mandali?

Zwykłe malowanie, kolorowanie mandali jest niesamowicie głębokim spacerem po własnej podświadomości i bliskim spotkaniem z samym sobą, ma zatem wyraz bardzo terapeutyczny.

Do tej rozmowy możemy podejść bardzo poważnie, z dystansem, czy też z pewną dozą poczucia humoru.

Każde takie spotkanie pozwala nam poznać siebie lepiej, a dzięki poświęconej sobie uwadze dbamy o siebie, okazując sobie troskę, stajemy się zatem bliżsi sobie samym.

Rysowanie mandali jest dialogiem, który ukazuje nam nas samych w danym momencie. Wpływa na nasz kontakt z samym sobą, na naszą podświadomość i świadomość, kontaktuje nas też z naszą nadświadomością.

Przed rozpoczęciem malowania, bądź kolorowania mandali odprężmy się, pooddychajmy chwilę głęboko, odsuńmy od siebie natarczywe myśli, odłóżmy na tę chwilę stan planowania, gotowości do działania i organizacji codziennych czynności. Potraktujmy malowanie jak swoistą medytację, swój osobisty rytuał.

W konsekwencji tego polepsza się jakość naszego odczuwania i działania, jakość naszego życia.

Inspiracja:

Katarzyna Borzucka-Sitkiewicz, Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006.    Data aktualizacji: 18.12.2017

https://www.odkrywamyzakryte.com/mandala/